پیشگیری و درمان انگل ها و کرم‌ ها در حیوانات خانگی

حیوانات خانگی مثل سگ‌ ها و گربه‌ ها، همراهان وفادار و دوست‌ داشتنی ما هستند.

اما گاهی اوقات ممکن است دچار مشکلاتی مثل انگل‌ ها و کرم‌ ها شوند که هم برای خود حیوان دردسرساز است و هم می‌تواند سلامت انسان‌ ها را به خطر بیندازد.

در این مقاله به زبان ساده و کاربردی، به بررسی انواع انگل‌ های رایج در حیوانات خانگی، علائم آن‌ها، روش‌ های انتقال، پیشگیری و درمان می‌ پردازیم.

۱. انواع انگل‌ ها و کرم ها در حیوانات خانگی

انواع انگل‌ ها و کرم‌ ها در حیوانات خانگی ،انگل‌ ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

الف) انگل‌ های داخلی:

این انگل‌ ها داخل بدن حیوان زندگی می‌کنند. شایع‌ ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• کرم‌ های گرد (Ascarids): بسیار شایع در توله‌ها، انتقال از مادر از طریق جفت یا شیر
• کرم قلاب‌ دار (Hookworms): خون‌ خوار هستند و می‌توانند باعث کم‌ خونی شوند
• کرم شلاقی (Whipworms): در روده بزرگ زندگی می‌کنند و باعث التهاب و اسهال مزمن می‌ شوند
• کرم‌ های نواری یا تنیا (Tapeworms): اغلب از طریق بلعیدن کک آلوده منتقل می‌شوند
• ژیاردیا (Giardia): انگل تک‌ یاخته‌ای که از آب آلوده منتقل می‌شود و باعث اسهال چرب می‌شود
• کوکسیدیا (Coccidia): بیشتر در بچه‌ گربه‌ها و توله‌ سگ‌ ها دیده می‌شود

ب) انگل‌ های خارجی:

این انگل‌ ها روی پوست و موی حیوان زندگی می‌کنند. از جمله:

• کک‌ ها (Fleas): موجب خارش، آلرژی و انتقال تنیا می‌شوند
• کنه‌ ها (Ticks): می‌توانند بیماری‌ هایی مانند ارلیشیوز، بابزیوز و بیماری لایم را منتقل کنند
• شپش‌ ها (Lice): مخصوص حیوانات  خاص؛ موجب خارش و کم‌ پشتی مو می‌شوند
• مایت‌ ها (Mites) مثل دمودکس یا سارکوپتس: ایجاد گال پوستی یا دمو دکسوز

۲. علائم ابتلا به انواع انگل‌ ها و کرم‌ ها در حیوانات خانگی

علائم بسته به نوع انگل و شدت آلودگی متفاوت است، اما شایع‌  ترین نشانه‌ ها عبارت‌اند از:

• اسهال (گاه خونی یا چرب)
• کاهش وزن علی‌ رغم اشتهای خوب
• شکم ورم‌ کرده در توله‌ ها
• بی‌ حالی و ضعف عمومی
• خارش پوست، لیسیدن بیش‌ازحد یا ریزش مو
• مشاهده انگل در مدفوع یا  اطراف مقعد (مثل دانه‌ های برنجی شکل)
• سرفه یا تنگی نفس (در صورت درگیری ریه)

۳. راه‌ های انتقال انواع انگل‌ ها و کرم‌ ها در حیوانات خانگی

انگل‌ ها از راه‌های  مختلفی منتقل می‌شوند:

• خوردن تخم یا لارو انگل از خاک یا محیط آلوده
• نوشیدن آب آلوده (مثلاً از گودال یا حوضچه‌ ها)
• خوردن گوشت خام یا پخته‌ نشده
• تماس با حیوان آلوده یا محیط زندگی او
• گزش توسط کک یا کنه
• انتقال از مادر به نوزاد از طریق شیر یا جفت
• انتقال از مدفوع به دهان (خصوصاً در توله‌ ها و بچه‌ گربه‌ ها)

۴. پیشگیری از انواع انگل‌ ها و کرم‌ ها در حیوانات خانگی

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. برای کاهش خطر ابتلا به انگل‌ ها:

الف) برنامه منظم ضدانگل:

• توله‌ ها و بچه‌ گربه‌ ها:  شروع ضدانگل از هفته دوم زندگی و تکرار هر ۲ هفته تا ۱۲ هفتگی
• حیوانات بالغ:  ضدانگل هر ۳ ماه یک‌ بار یا طبق توصیه  دامپزشک

ب) رعایت بهداشت:

• تمیز کردن منظم محل خواب و ظروف غذا
• شست‌ وشوی دست‌ ها بعد از تماس با حیوان یا مدفوع او
• جلوگیری از بازی در محل‌ های مشکوک یا خاک‌ های آلوده

ج) کنترل انگل‌ های خارجی:

• قلاده‌ های ضد کک و کنه با ماندگاری ۳ تا ۸ ماه
• استفاده از قطره‌ های موضعی هر ماه یک‌ بار (مانند Fipronil یا Selamectin)
• جاروبرقی کشیدن منظم محیط خانه و تخت حیوان

د) واکسیناسیون و چکاپ منظم جهت پیشگیری از انگل‌ ها و کرم‌ ها در حیوانات خانگی:

• آزمایش مدفوع حداقل ۲ بار در سال (به‌ویژه در حیواناتی که بیرون می‌روند)
• معاینات فصلی توسط دامپزشک برای اطمینان از سلامت کامل

۵. درمان انواع انگل‌ ها و کرم‌ ها در حیوانات خانگی

الف) درمان دارویی:

• ضد انگل‌ های داخلی مانند آلبندازول، فنبندازول، پریزی‌کوانتل، میل‌بمایسین و… بر اساس نوع انگل تجویز می‌ شوند.
• برخی داروها ترکیبی‌اند و هم‌زمان چند انگل را هدف قرار می‌ دهند.
• قطره‌ها یا اسپری‌های ضدانگل خارجی حاوی مواد مؤثره مانند ایمیداکلوپرید یا فلورالانر

ب) درمان حمایتی:

• در صورت اسهال یا کم‌آبی: سرم‌درمانی
• مکمل‌ های تقویتی برای بازگرداندن وزن و انرژی

ج) محیط درمانی:

• ضدعفونی کامل محل زندگی حیوان
• شست‌وشوی پارچه‌ها، پتوی حیوان و وسایل شخصی او با آب داغ

هشدار:

از مصرف داروی انسانی برای حیوان خودداری کنید. دوزها، ایمنی و ترکیبات متفاوت است و ممکن است برای حیوانتان سمی باشد.

۶. انگل‌ها و خطر برای انسان (زئونوز)

برخی از انگل‌ های حیوانات خانگی قابلیت انتقال به انسان را دارند:

• توکسوکارا: کرم گرد؛ در کودکان می‌تواند باعث آسیب چشمی یا کبدی شود
• ژیاردیا: اسهال، نفخ و ناراحتی گوارشی
• کک‌ها و کنه‌ها: ناقل بیماری‌ هایی مثل بیماری لایم، تب خراش گربه

نکات مهم برای محافظت از انسان:

• شستن دست‌ ها پس از تماس با حیوان یا مدفوع
• عدم تماس کودکان با خاک محل دفع حیوانات
• استفاده از دستکش هنگام تمیز کردن جعبه خاک گربه‌ ها

۷. پرسش‌های متداول انگل‌ ها و کرم‌ ها در حیوانات خانگی

آیا حیوان خانگی داخل خانه هم نیاز به ضدانگل دارد؟

بله، حتی حیواناتی که خارج از خانه نمی‌ روند نیز ممکن است از طریق کفش یا لباس انسان در معرض انواع انگل‌ ها و کرم‌ ها  قرار بگیرند.

هر چند وقت یک‌ بار باید ضد انگل بزنم؟

بسته به سن، شرایط محیطی و رژیم زندگی حیوان بین هر ماه تا هر ۳ ماه یک‌ بار.

آیا ضدانگل طبیعی هم داریم؟

برخی گیاهان مانند سیر یا دانه کدو خواص ضدانگلی دارند، اما اثربخشی آن‌ها به اندازه داروهای دامپزشکی نیست و نمی‌توانند جایگزین شوند.

آیا انگل‌ ها باعث مرگ حیوان می‌شوند؟

در موارد شدید، خصوصاً در توله‌ها یا حیوانات ضعیف، بله. کم‌ خونی، انسداد روده یا نارسایی کلیوی ممکن است رخ دهد.

کلام آخر درباره انگل‌ ها و کرم‌ ها در حیوانات خانگی

ابتلابه انواع انگل‌ ها و کرم‌ ها یکی از شایع‌ ترین مشکلات در حیوانات خانگی هستند، اما با رعایت بهداشت، استفاده از داروهای مناسب و مراجعه منظم به دامپزشک می‌ توان به‌ راحتی از آن‌ها پیشگیری یا درمان کرد.

توجه به این موضوع نه‌ تنها سلامت حیوانات بلکه سلامت اعضای خانواده را نیز تضمین می‌کند.

با مراقبت، آگاهی و مشورت با دامپزشک، حیوان خانگی‌ تان سالم، شاد و بدون انگل خواهد ماند.